Αποφάσεις: Τέσσερις ψυχοθεραπευτές μας μιλούν για το πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τη συχνά δύσκολη διαδικασία της λήψης αποφάσεων

Η λήψη αποφάσεων αποτελεί για πολλούς ανθρώπους μια δύσκολη διαδικασία και καθώς μπορεί να συνοδεύεται από έντονο άγχος και αναβλητικότητα είναι ένα αίτημα που συναντάμε συχνά στην ψυχοθεραπεία. Τι μας δυσκολεύει όμως, στο να αποφασίζουμε;

H ρίζα της λέξης αποφασίζω στα αγγλικά (decide) προέρχεται από το Λατινικό Decidere που κυριολεκτικά σημαίνει διακόπτω (to cut off), “off” (βλέπε de-) + “to cut” (βλέπε –cide). Το νόημα της απόφασης αναφέρεται σε ένα σταμάτημα, μια διακοπή, μια απώλεια. Κάτι χάνουμε εκεί και καθώς δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που θα κερδίσουμε μας φοβίζει η αβεβαιότητα. Τέσσερις ψυχοθεραπευτές μας απαντούν για το τι σημαίνει για εκείνους αυτή η δύσκολη αλλά και τόσο μαγική διαδικασία της λήψης αποφάσεων και για το πώς μπορούμε να τη διαχειριστούμε.

Λένια Θεοδώρου, Ψυχολόγος-Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια

Οι αποφάσεις μπορεί να είναι δύσκολες, αγχωτικές, άβολες. Γιατί άραγε; Είμαστε οι επιλογές μας λέει ο Σαρτρ. Κάθε απόφαση είναι μία επιλογή και με κάθε επιλογή εγείρεται το ίδιο ερώτημα «Ποιος είμαι; Ποιος θέλω να είμαι;» Όταν είμαι μπροστά σε μία απόφαση, όλες οι δυνατότητες είναι πιθανότητες, τίποτα δεν έχει αποκλειστεί, μπορώ να είμαι γιατρός, δικηγόρος και ηθοποιός ταυτόχρονα. Με κάθε απόφαση, όμως, απολλύω ένα κομμάτι του εαυτού μου, απολλύω μία δυνατότητα ύπαρξης. Αν αποφασίσω να γίνω γιατρός, «πεθαίνει» η δυνατότητα να γίνω δικηγόρος. Όταν βρίσκομαι, λοιπόν, μπροστά σε μία απόφαση είναι σαν να είμαι σε μια στιγμή γέννησης και θανάτου ταυτόχρονα. Πως θα μπορούσε να μην είναι η διαδικασία αυτή αγχωτική, τρομακτική, αλλά και συναρπαστική! Άλλοτε, λοιπόν, ξέρω «Ποιος είμαι και τι θέλω να είμαι» και είναι εύκολο να αποφασίσω και άλλοτε δεν ξέρω. Όσο, όμως, πιο πολύ δυσκολεύομαι να απαντήσω στο ερώτημα «Ποιος θέλω να είμαι», τόσο διευρύνονται οι δυνατότητες ύπαρξης μου.

Πως θα στεκόμουν, λοιπόν, δίπλα σε κάποιον που βρίσκεται σε αυτή τη διαδικασία;

Με ενδιαφέρον και ενθουσιασμό για το τι καινούργιο θα μπορούσε να γεννηθεί

Με σεβασμό μπροστά στις νέες δυνατότητες και τις απώλειες

Με κατανόηση στο φόβο και το άγχος, απέναντι στο άγνωστο και

κυρίως με ανοιχτότητα και αποδοχή της επιλογής και της ελευθερίας του.

Πέτρος Κεχαγιάς, ΜSc, PhDc, Solution focused και Συστημικός Ψυχοθεραπευτής

Στέκεσαι μπροστά σε μία διασταύρωση, ενώ έχεις ήδη μεγάλη κούραση από την προηγούμενη διαδρομή σου. Μπροστά σου ανοίγονται δύο δρόμοι, όμως μπορείς να δεις μόνο ένα μικρό, αρχικό μέρος από αυτούς. Το υπόλοιπο τμήμα τους σου είναι άγνωστο, το σκιάζουν οι στροφές, οι ανηφόρες και οι κατηφόρες της εκάστοτε πορείας. Μόνο να υποθέσεις μπορείς τι ακολουθεί και στους δύο δρόμους, μετά την ευθεία των ματιών σου. Όμως εσύ επιλέγεις να συνεχίσεις να περπατάς και να μην παραμείνεις ακίνητος/η στη διασταύρωση που είσαι. Όμως, ποιο δρόμο θα πάρεις, μιας που και οι δύο σου είναι πρωτόγνωροι;

Για άνοιξε το σακίδιό σου! Αυτόν το μικρό σάκο πλάτης που πάντα, όλα αυτά τα χρόνια κουβαλάς μαζί σου, εκεί που βάζεις όλες τις χρήσιμες εμπειρίες σου, αυτά που μαθαίνεις από τη ζωή, τις δεξιότητες και τα εφόδια που κουβαλάς. Φυσικά και έχεις! Πως έφτασες μέχρι εδώ αν ο σάκος σου ήταν άδειος;! Το καλό με αυτόν το σάκο είναι ότι όσο τον φοράς τόσο γεμίζει. Αν τον εξερευνήσεις, θα μπορέσεις με ευκολία να διαλέξεις τον επόμενο προορισμό σου. Όλα αυτά τα εφόδια ζωής που έχεις μαζέψει θα σε βοηθήσουν να τα καταφέρεις καλύτερα στην αρχή του ενός δρόμου από ό,τι του άλλου. Και η συνέχεια θα έρθει από μόνη της, καθώς γεμίζει το σακίδιό σου με χρήσιμες εμπειρίες ζωής. Έχε εμπιστοσύνη!

Χριστίνα Μπούφαλη-Μπαβέλα, MSc Ψυχολόγος-Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια

Συχνά οι άνθρωποι βρισκόμαστε σε διλήμματα και κομβικες στιγμές στη ζωή μας, όπου και καλουμαστε να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις, οι οποίες θα αλλάξουν ριζικά τη ζωή μας και συχνά, τις ζωές των αγαπημένων μας. Όταν έρχεται κάποιος/α θεραπευομενος/η, αναφέροντας ότι χρειάζεται να πάρει μια σημαντική απόφαση, η δήλωση αυτή συνοδεύεται από άγχος, φόβο, αγωνία, θλίψη, ενθουσιασμό, ενεργητικοτητα.

Συνηθίζω προσκαλω τον θεραπευόμενο να διερευνήσει με ανοιχτότητα όλα όσα φέρνει αυτή η επικείμενη απόφαση. Συχνά οι φόβοι δεν επιβεβαιώνονται και βοηθάει να εξετάζουμε μαζί όλα τα πιθανά σενάρια έκβασης που μπορεί να επιφέρει η απόφαση αυτή. Επίσης, αφιερώνω χρόνο στην κατανόηση του ανοίκειου, το οποίο φέρνει μια απόφαση και μια αλλαγή. Το ανοίκειο είναι άγνωστο και για αυτό, τρομακτικό. Τονίζω το γεγονός ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό να τρομάζει κάνεις, όταν πρόκειται να αφήσει αυτό που γνωρίζει και να προχωρήσει σε κάτι νέο και άγνωστο. Τέλος, παροτρύνω τους θεραπευόμενους να πάρουν όσο χρόνο χρειάζονται για να αποφασίσουν αν τελικά έχει νόημα να πάρουν αυτήν την απόφαση, ή όχι. Όπως και να έχει, ο χρόνος είναι απαραίτητος σε αυτήν τη διαδικασία, καθώς φαίνεται να προετοιμάζει όχι μόνο τον νου που αποφασίζει, αλλά και όλες τις υπόλοιπες διαστάσεις της ύπαρξης (σωματική, συναισθηματικη, κοινωνική).

Έλενα Διέτη, Σύμβουλος ψυχικής υγείας

Από τη στιγμή που η ψυχοθεραπεία αποτελεί μια εξατομικευμένη προσέγγιση, η γενικότερη θεματική της δυσκολίας λήψης αποφάσεων παίρνει πολύ συγκεκριμένες διαστάσεις και φέρει νοήματα πολύ προσωπικά για κάθε υποκείμενο. Ο θεραπευτής προσπαθεί κατά το δυνατόν να ακούει τι είναι αυτό που λέει –και δεν λέει– ο θεραπευόμενος επιτρέποντας σε εκείνον που μιλά να ακούγεται. Πιθανόν να αναρωτιόταν, όπως θα έκανε και σε κάθε άλλη περίπτωση κλινικού υλικού: ο θεραπευόμενος αναφέρεται ξεκάθαρα στη δυσκολία του να λαμβάνει αποφάσεις ή ο ίδιος ο θεραπευτής το εντοπίζει μέσα στα λόγια του; Η αναποφασιστικότητα περιορίζεται σε κάποιες πτυχές της ζωής του ατόμου ή διαποτίζει ολάκερη την ύπαρξή του; Η δυσκολία του να πάρει μια απόφαση αφορά στην αναζήτηση μιας συγκεκριμένης ικανοποίησης που του απαγορεύεται ή αποτελεί μια επιπλέον έκφανση ενός γενικότερου καταθλιπτικού βαλτώματος που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε παραλυσία της βούλησης; Αδυνατώντας να πάρει μια απόφαση ο θεραπευόμενος μπορεί να αμύνεται σε μια παρόρμηση, να βρίσκεται εγκλωβισμένος σε αμφιβολίες της μορφής «αν κάνω αυτό θα συμβεί το άλλο», ή να προστατεύεται από την έκθεση σε πιθανές αποτυχίες και απορρίψεις. Άραγε, του συμβαίνει γενικότερα να επιθυμεί κάτι αλλά όταν προβαίνει στην εκπλήρωσή του να χάνει κάθε ευχαρίστηση; Ή μήπως, τελικά, έχει πάρει απόφαση να μην αποφασίζει για τίποτα; Οι αποφάσεις, άλλωστε, δεν είναι εύκολες στο βαθμό που κανείς για να πάρει έναν δρόμο αφήνει πίσω όλους τους άλλους.

Η αναποφασιστικότητα, άλλωστε, αφορά και την ίδια την θεραπευτική διαδικασία. Μπορεί να την στηρίξει, καθώς τέτοια ζητήματα συχνά αποτελούν το πρωταρχικό αίτημα κάποιου για θεραπεία, όταν για παράδειγμα έρχεται να μας βρει γιατί καθυστερεί τόσο που χάνει συνεχώς προθεσμίες, δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις για λιγότερο ή περισσότερο σημαντικά ζητήματα της ζωής του, ή δυσκολεύεται να βάλει σε λειτουργία τις ικανότητες και τα ταλέντα του. Μπορεί, αντίθετα, να πέσει σαν σκιά πάνω στην θεραπευτική εργασία, όταν ο θεραπευόμενος αναβάλλει να αναζητήσει βοήθεια, ή έρχεται μεν αλλά λόγω των έντονων αμφιβολιών του δεν αφήνεται να μιλά, να αισθάνεται, να βελτιώνεται. Η ατομική ψυχοθεραπεία, αυτό το μοναδικό δημιούργημα που συγκατασκευάζεται από τους δύο –θεραπευόμενο και θεραπευτή– γυρεύει να απαντά σε τέτοια ερωτήματα. Αποκτώντας μια γνώση για κάτι που μέχρι τότε αγνοούσε (ή τουλάχιστον έτσι φαινόταν) ο θεραπευόμενος δεν μπορεί παρά «να το πάρει απόφαση»: η διεύρυνση του πεδίου των επιλογών του τοποθετεί τον ίδιο στην καρδιά της ευθύνης για την λήψη αποφάσεων και την εφαρμογή τους στη ζωή του.

Ευχαριστώ πολύ τους συναδέλφους:

Λένια Θεοδώρου, MSc

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Website: www.leniatheodorou.gr

Facebook: https://www.facebook.com/PsychotherapeiaLeniaTheodorou/

Email: [email protected]

Πέτρος Κεχαγιάς

Solution focused και Συστημικός Ψυχοθεραπευτής

MSc Νευροψυχολογίας

Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ

Website: www.mentalware.gr

www.psychologoslimnos.gr